Zeilwagen van Simon Stevin.

Artikel 1 van 7
€ 1.750,00 (inclusief btw)
Het artikel is uitverkocht.

Omschrijving: Zeilwagen van Simon Stevin op het strand bij Scheveningen.
Techniek: Kopergravure
inkleuring: Latere datum
Maker: G. Blaeu
Datering: 1647
Beeldmaat H x B: 45.0 x 58.0 cm.
Prijscategorie lijst: (C)
Conditie: Goed

In het voorjaar van 1602 zullen de vissers op het Noordzeestrand inderdaad hun ogen hebben uitgekeken. Op het vlakke strand kon je ze al van verre uit het zuiden zien aankomen: twee wagens, één grote en één kleine, die er van een afstand meer uitzagen als zeilschepen. Met razende snelheid kwamen ze dichterbij. Ze arriveerden zo snel bij de vissers, dat deze als de wiedeweerga hun netten en werktuigen uit de weg moesten slepen. De twee ruiters die erachteraan kwamen konden de wagens maar met moeite bijhouden. Op de wagens zaten een stuk of 30 mensen, maar door de grote snelheid waren ze niet herkenbaar. De vlaggen die in top van de hoogste masten hingen, vertelden meer: die op de grote wagen toonde de Hollandse leeuw. De kleine wagen voerde het wapen van Maurits van Nassau.

Maurits van Nassau was de eigenaar van beide wagens. Hij had enkele jaren daarvoor de kleine laten bouwen en ging daar wel eens mee op pad, maar dit was de eerste tocht voor de grote zeilwagen, waar 28 man op paste. Maurits was 34 jaar en hij had de voorgaande zomer in de Opstand tegen Spanje Rijnberk en Moers ingenomen. Nu was het lente en het krijgsseizoen ging weer beginnen. Het stadje Grave stond op zijn verlanglijstje. Voordat er weer gevochten ging worden, had hij nog het vertier van dit uitstapje. De zeilwagens waren vanuit Scheveningen vertrokken en zouden doorgaan naar Petten, bijna zo’n 90 kilometer verderop. Met de wind in de zeilen moest dat wel in een uur of twee gaan lukken. Maurits’ vriend en raadgever, Simon Stevin, had de zeilwagen gebouwd.

Stevin was een veelzijdig man, maar Maurits had hem met name om zijn wis- en natuurkundige kennis als privéleraar aangenomen. Stevin was een voorstander van het praktisch toepassen van alle wetenschappen en de zeilwagen was hiervan een knap staaltje werk. Het was geen nieuwe uitvinding. Afbeeldingen van Chinese zeilwagens waren al bekend, maar het precieze ontwerp was wel van Stevin. Om zijn ontwerp te testen had hij ook eerst de kleine wagen gebouwd.

De eerste rit van de grote zeilwagen was voor Maurits een uitgelezen moment om diverse edelen en politiek belangrijke heren uit te nodigen.  De Franse ambassadeur, Paul Choart de Buzanval, was een van de passagiers. Buzanval verbleef al sinds 1592 in Den Haag. Ook de broer van de Deense koning, Ulrik van Holstein, die op een Grand Tour door Europa was, mocht mee. Andere, niet bij naam genoemde jonge edellieden uit omliggende landen, vertoefden geregeld aan het hof van Maurits. Zij zullen ook zijn uitgenodigd, net als Maurits’ halfbroer, de 18-jarige Frederik Hendrik.

Om het hele spektakel vast te leggen waren een tekenaar en een schrijver aanwezig. Jacques de Gheyn had al eens een bij Nieuwpoort buitgemaakt paard voor Maurits geportretteerd. Nu had hij als opdracht de zeilwagens tijdens hun eerste rit te documenteren. De Gheyn werkte vaak samen met de jonge Hugo de Groot. De Groot was net op 19-jarige leeftijd aangesteld als Historieschrijver van Holland. Dat niet alleen, zijn vader was bevriend met Simon Stevin en hijzelf had Stevins Havenvinding, een werk over navigatie, enkele jaren eerder in het Latijn vertaald. De Franse ambassadeur Buzanval was weer een van De Groots grote bewonderaars.

Dan was er ook nog een Spanjaard aan boord,  Francisco de Mendoza. Deze admiraal van het Spaanse leger was bij de slag bij Nieuwpoort krijgsgevangen genomen. De onderhandelingen over zijn vrijlating en losgeld verliepen zo stroef, dat hij in de lente van 1602 hij al bijna twee jaar in afwachting was van de betalingvan zijn losgeld. Hoewel hij zelf voor een groot deel de oorzaak hiervan was, klaagde hij behoorlijk over de duur van deze onderhandelingen. Maurits had hem waarschijnlijk meegevraagd om hem wat gunstiger te stemmen.

De aanwezigheid van Mendoza zal ervoor gezorgd hebben, dat de anderen niet vrijuit konden spreken over staatszaken. De admiraal zou immers binnenkort weer terugkeren naar Spanje. Maurits had dit op kunnen lossen door de Spanjaard op de kleine zeilwagen te plaatsen, maar niets wijst erop dat hij dit heeft gedaan. Het aankomende beleg van Grave zal dus niet aan de orde zijn gekomen, maar waarover spraken de opvarenden dan wel?

De zeilwagen zelf is het meest voor de hand liggende onderwerp. Veel van de heren waren geïnteresseerd in de natuurwetenschappen: Stevin, Maurits, De Groot en ook Ulrik, die globes en geometrische instrumenten verzamelde. Zij zullen de constructie van de wagen hebben besproken, de verbeteringen ten opzichte van het kleinere prototype, de verbazingwekkende snelheid waarmee het voertuig reed. Wellicht hebben ze ook genoten van het weer en het uitzicht. Eenmaal reed Maurits, die zelf aan het roer zat, de wagen de branding in.  Dat deed enkelen opschrikken. Er zal vast ook een uitgelaten of zelfs euforische sfeer hebben gehangen, ondanks de aanwezigheid van de mopperige krijgsgevangene.

Bron: Redactie Oneindig Noord-Holland Universiteit van Amsterdam.

Eigenaar


Jasper Hooijkaas

Laatste aankoop.


Stadsgezicht Rotterdam

Reserveren prent(en).

Bekijk de mogelijkheden.

Echtheids certificaat.

Bekijk verdere informatie.

Gratis verzending.

Gratis verzending Nederland.

Winkelwagen

Geen artikelen in winkelwagen.
© 2015 - 2024 Prenten Antiquariaat "Delfshaven" | sitemap | rss | webwinkel beginnen - powered by Mijnwebwinkel